Early modern recipe books

14. Irst Hirkrfrunk fay BoBnerh e

Die perbottene Jeig in Demen

1. Erklärung des Apotheker gewiests und [eklüser] deßelben [zuisen] . [Beiln] in diesem [....] [ekluse] Recept eine

17. wel door een frekt, daer na Stikt men het tuffen eliin Syde Stof, en leght het op het hooft, men kan het der naght en dagh ophauden, als men van deese kruiden een weinigh wat Syn= der makt, magh men het hooft daer mee be= Stroyen, avont en morgen, en het hooft Som tyts met warme dooken lafen vryven.

Een Medecinaele Steen.

Van den heer Brear, beroemde Chirurgyn tot Paris, het komt uit Syn Bock, het welke des Selfs Weduive aen den Graeve Dioby geleent hadde, is afgeschreven geworden int Jaar = ibbo. Neemt fen eersten een tf. grone vitrioel. en witt vitrioel - 1/2 tt. aluin - i 1/2 tt. Sal: anatron en gemeen Sout van elks 3. oussen. Souten van wyn Steen. van byvodt. van alsen. van wege tree. van weege bladeren. van vlohe kruit. van elker portie een Loot.

Dit alte Saemen moet in een niewen aerden pott gedaen worden, en daer Soo veele Roo= sen a syn opgegooten, dat het gemakelick kooken kan, dat Langsaem moet geschyden, en moet dickwyls omgeroert worden, als de materien weer Schynen te willen Stellen, Soo moet men daer by doen venetiaens Bly=witt fyn gepul= verseert - 1/2 tt.

18. Bolus armeni --- 4. Once. wyrook --- 1. Once. Myrhe --- 2. Once. en dan moet het heel Sterck en wel geroert worden, dat het hart wordt, dan neemt men het van het vuir, en men Smyt de pot an Stucken en breckt de Steen daer uyt, die hoe ouder hoe beter is, en droogh moet bewaart worden in een blecken doos.

De deught van dese Steen is ontelbaer, die men gebruykt.

Een once van defe Steen gedaen in een oort heyen waeter of Loopent, maer met uyt een pomp of fontain waeter, dat Laet men Siniken tot dat klahr wordt, daer maekt men doeken m natt, en leght dat op alder= hande open wonden, waer die aen een men= schen Lichaem zyn, die men met dit water moet wafsen avont en morgen. en de natte doeken vervarscht, dit geneest de wonden, het sy van selven gekoomen, of geguets, of versect, hoe oudt dat de Schaede Syn, het weert de Roose af, en weert alle toe vallen, en reynight die. het mackt de tannen vast, en geneest het guade tandvlees. het geneest roode Seere oogen die traenende zyn als men meteen veertie met dat water in de hoeken van de oogen Strickt, daer men een weynigh roose water met onder doet, dat men voor de oogen gebruyikt. het geneest ook het wilde vuir en Schurft, maer soo haest de doekies droogh zyn moet men die weer natt maeken, daer men sigh int wee=

19. weedugen befer na Sal bevinden. het geneest ook oertess en hondsringen. maer dan moet men meerder van den Steen in het water doen, dat het Stercker wort, men bruyckt het oock voor guaet Seer op het hooft en voor de Kancker, open of toe

het heelt oock alderhande hillige vuile Sweeren, in de mont, of waer de zyn, als de maer wel met gewaften zyn, en natt gemaekt, en geeft den pati= ent met de minste pien. Is ook goedt vor blaeren onder de voeten, voor aposthenen en gesweeren voor alderley brant van vier of yser, of olye, als men daer maer natte doeken op leght, Sal dat in weynigh dagen genesen, men moet de eloeken dry of vier dick natt maeken.

Om altoos dit gereet te hebben tot ge= bruyck, Neemt een Loot van defe Steen, en doet dat in een kan regen waeter, dat soo dan in een fles toe bewaert, tot dat men dat van nooden heft, en het klare water daer van af gieten tot het gebruyck.

Een Gebrobeerden Raet voor de Blaerde Roose en alderhande Sinckinge magh dit ook gebruycket worden, een mael of z. vervolght daer men wel moet op Sweeten.

Neemt een groote kywe van een Snoeck, en laet die ticssen een pampyr krachtigh droogh worden anders binnen se tay, dit dan extra= ordinary kleen gestooten, dat het soo saght als meel is, daer neemt een finger hoet vol van, en ook so veele gedroogde klein gestoo= ten orange schellen met warme Rientsche wyn= =in.

20. Remedie voor y mant die veele vuirigheit int tenge sicht Reeft.

Neemt Suicker=ey wordt=elen gaer gekookt en afgeschelt, en gewassen, rauwe kleyne corinten, Spaen se kappers, van elks even veele, doet der wat Suicker onder, nae y= ders maete, hier van neemt s morgens nuyhteren een Lepel vol, dat men een weeke of r. moet vervolgen. de Suicker ey worfelen moeten alle 4 of 5 dagen vers ge kookt worden, na dat het warm of koudt weer is, is an veele gebrobeeret, en heeft geholper.

Im den oprechten Bontekoe aquavit te maecken.

Neemt een kanne goeden Brandewyn van de beste zeduwar 8 loot caneel 1 1/2 loot nagelen 1/2 loot muschaten bloemen 1 loot {altesamen gross ge=stooten} violen worfelen 2 loot goeten orientalische safferaen 3 quint cardemomen 1 loot de geele schel van een varsche sytroen. een weynigh rooden Sandel. dit alte Saemen in de Brandewyn gedaen in een toe gemachte fles, die niet Reel vol moet wesen, dese dan in de Son, of by het vuir 2 dagen en 3 nachten lacten Staen, dun yyt men een Brandewyn daer van af, en doet der weer een kanne Brandewyn op de Kruiden, en 3 Loot Zeeluwar, dat laet dan soo 6 dagen Staen, en alle dagen de flessen saghte 2. mael om geschutt, het leste kan op de

21. de kruiden blyven, of afgegooten worden, dat altoos kan goedt blyven. Dit is besonder goedt voor een Swacke mage, dat men in wyn of kruise munte water 30. trop. pets magh in neemen, oock int begin voor de koortse die met kouwde komt, dan magh men wel een kleine Lepel vol drincken, een half uire te voeren, en daer op Sweeten, dat wel twee mael magh vervolget worden, en vor de Mage oock, is goet voor colick en winden in de maege, die pyn in de zyte veroorsacken.

Een besonder goede Raet voor een die Schurft begint te krygen, dat hem eerst op de handen vertoont.

Cleemt Bloem van Schwefel, en doet dat in een dunne fyn hol dockein, bint dat los toe, en begraeft dat een voet diep in de aer De, als daer 24. Uiren in gelegen helft, moet men die Swefel mengen met Ruif olie, dat het so dick blift als een Salf, daer moet men in de hand, palmen Sigs met besmeeren, het in gedrooght is, dat men avent en morgen moet vervolgen, en veele geholpen heeft, het geest geen guaede Reuck als andre Remedien daer Swefel in Comt.

Pour faire un pot de Fleurs il faut prendre 3 tt. de roses.

6 tt de Lavende 3 tt de marjolaine 1 1/2 tt de thirn 1 de myrthe 1 de meslinot

demy

22. demy quartron de Romarin. demy quartron de Laurier. demyi Livre de clou de Giroffe Concasse 2. ou 3 tt. de roses musquees le plus de fleur d'orange et doeuillets quon poura il faut mettre le tout dans un pot de terre, et mettre du selentre chaque Couche, puis boucher le pot, let remuer avec un baton et non avec la main, de deux jours L'un au mois d'aoust pendant le grand chaud metter le pot bien bouche' au Soleil et le retirer au soir on peut mettre les fleurs et herbes dans Leur Saison, a mesure quelles se Coeuillent, quand le tout a efe' une annee dans le pot et qu on en veut faire un nouveau on peut faire des Sachets du vieux en y'me'lant des poudres d'jris de Calamus de Souchet et de Cypre.

N3 men doet hier by gedroogde Calmus worfelen klein gesneeden, en de Schel van een versche Sytroen, deese kruiden behauden haer Reuk wel 2 of 3 Jahr, Sonder dat het in de Son oyt behoeft te Staen.

Pour La Dissenterie.

Deux onces d'eau de vie. deux onces d'eau de Rose. deux onces de vin Rouge. deux onces de Sucre fin.

il

23.

il faut meler et battre tout cela ensemble, fort long temps, et le prendre a jeun, et estre encore deux heures, sans rien boire n'imanger.

Dayser Serdinands distillirt Salzeter Waser.

[]